బడ్జెట్​ పై ఆసక్తికర అంశాలు మీకు తెలుసా!

నా తెలంగాణ, న్యూ ఢిల్లీ: బడ్జెట్​ గురించిన పలు ఆసక్తికర అంశాలు మీకు తెలుసా! పలు అంశాలను ఇక్కడ చదవండి.

ఎవరెవరు రూపొందిస్తారు!
బడ్జెట్​ ను ఆర్థికమంత్రిత్వ శాఖ, నీతి ఆయోగ్​, ఇతర మంత్రిత్వ శాఖలు బడ్జెట్​ రూపకల్పనలో పాల్గొంటారు.ఈ సందర్భంగా మంత్రిత్వ శాఖలు తమ తమ కేటాయింపులను ప్రభుత్వానికి తెలియజేస్తాయి. నోడల్​ ఏజెన్సీ వీటన్నింటినీ క్రోడీకరించి బడ్జెట్​ ను రూపొందిస్తుంది. కేటాయింపులపై కేంద్ర ఆర్థిక శాఖ ఆయా మంత్రిత్వ శాఖలు, రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు, స్వయంప్రతిపత్తి  కలిగిన సంస్థలు, విభాగాలు, రక్షణ దళాలు తమ తమ అంచనాలను, డిమాండ్లను స్వీకరిస్తుంది. ఈ నేపథ్యంలో వీరందరితో చర్చలు కూడా చేపడతారు. అనంతరం తుది బడ్జెట్​ రూపకల్పనకు అంకురార్పణ చేస్తారు. 

ఎవరెవరి అనుమతులు పొందాలి..
బడ్జెట్‌ను సమర్పించే తేదీ, అనుమతిపై పలువురి అనుమతిని పొందాల్సి ఉంటుంది. లోక్​ సభ స్పీకర్​, లోక్‌సభ సెక్రటేరియట్ సెక్రటరీ జనరల్, రాష్ట్రపతి, కేబినెట్​ ల ఆమోదం పొందాల్సి ఉంటుంది. 

భారత రాజ్యాంగంలోని 112 అధికరణ ప్రకారం బడ్జెట్​ ను రూపొందిస్తారు. 

బ్లాక్​ బడ్జెట్​: 1973-74 సంవత్సరపు బడ్జెట్‌ను బ్లాక్ బడ్జెట్ ఆఫ్ ఇండియాగా పిలుస్తారు. ఈ ఏడాది దేశ బడ్జెట్​ లోటు రూ. 550 కోట్లుగా నమోదు కావడం విశేషం. 

రహాస్యంగా బడ్జెట్​: బడ్జెట్​ నిర్వహణను కేంద్ర ప్రభుత్వం అత్యంత పకద్భందీగా చేపడుతుంది. బడ్జెట్​ రూపకల్పనలో పాల్గొన్న అధికారులను ఏ ఒక్కరిని బయటకు వెళ్లనీయరు. ఇంటలిజెన్స్​ బ్యూరో కూడా వీరందరిపై ఓ కన్నేసి ఉంచుతుంది. ఆయా కుటుంబాలకు ఏదైనా ఎమర్జెన్సీ తలెత్తితో కేంద్ర ప్రభుత్వ వర్గాలు పూర్తి సహాయాన్ని అందజేస్తాయి. బడ్జెట్​ విడుదల వరకు వీరికి బయటి ప్రపంచంలో సంబంధాలు ఉండవు. 

ముద్రణ
బడ్జెట్​ పార్లమెంట్​ లో ప్రవేశపెట్టే రెండు రోజుల ముందు మాత్రమే వాటిని ముద్రణకు పంపిస్తారు. సమాచారం గోప్యత కోసం ముద్రణ కార్యాలయం వద్ద హై సెక్యూరిటీని నియమిస్తారు. న్యూ ఢిల్లీలోని మెంట్​ రోడ్​ నార్త్​ బ్లాక్​ లో బడ్జెట్​ పత్రాలను ప్రింటింగ్​ చేస్తారు. 

మార్పు చేర్పులు..
కానీ ప్రస్తుతం మోదీ ప్రభుత్వం బడ్జెట్​ లోని పలు అంశాలను దూరం పెట్టింది. కరోనా కాలంలో హల్వా వేడుకను నిర్వహించకుండా బడ్జెట్​ ను ప్రవేశపెట్టారు. అటు పిమ్మట రైల్వే బడ్జెట్​ ను కూడా విలీనం చేశారు. బడ్జెట్​ ను సాయంత్రం ప్రకటించనుండగా దాన్ని ఉదయానికి మార్చారు. ఫిబ్రవరిన బడ్జెట్​ ను విడుదల చేయనుండగా ప్రస్తుతం ఆర్థిక సంవత్సరం మధ్యలో జూలైలో నిర్వహిస్తున్నారు. మొత్తానికి మోదీ నేతృత్వంలో బడ్జెట్​ లో అనేక నూతన సంస్కరణలకు తెరతీశారు. నల్ల రంగు బ్యాగులో బడ్జెట్​ పత్రాలను తీసుకువచ్చే విధానానికి స్వస్తి పలికి ఎర్ర రంగులో డిజిటలైజేషన్​ ద్వారా బడ్జెట్​ ను పార్లమెంట్​ కు ఆర్థిక మంత్రి తీసుకువస్తున్నారు. ప్రస్తుత బడ్జెట్​ ను పూర్తిగా డిజిటలైజేషన్​ చేశారు. దీంతో గతంలో 20 నుంచి 30 పెట్టేల వరకు బడ్జెట్​ పత్రాలు పార్లమెంట్​ కు చేరుకుంటుండగా ప్రస్తుతం వాటి సంఖ్య కేవలం రెండు చిన్నపాటి సంచులే కావడం గమనార్హం.